FRANS HALS

In het Rijksmuseum in Amsterdam is van 16 februari tot en met 9 juni 2024 en grote tentoonstelling te zien met ongeveer vijftig schilderijen van de Haarlemse schilder Frans Hals (1582/1584-1666).Hals werd in Antwerpen geboren en emigreerde op jonge leeftijd met zijn familie naar Haarlem.

Hals werd in zijn tijd bijzonder gewaardeerd. Hij was een veel gevraagd portrettist vanwege zijn losse schilderstijl en de levendigheid die hij zijn personages meegaf. Een twinkeling in de ogen, een lach en een energieke uitstraling waarmee hij de geportretteerden tot op de dag van vandaag overtuigend tot leven weet te brengen.

Na een periode van vergetelheid werd hij in de negentiende eeuw herontdekt door de Franse kunstcriticus en journalist Théophile Thoré-Bürger. Vanaf dat moment begon de grote toeloop naar Haarlem om zijn werk te zien: Manet, Monet, Van Gogh, Singer-Sargent en Liebermann om er een paar te noemen.

Het verhaal over Hals gaat over zijn werk en zijn tijdgenoten, zoals broer Dirck Hals en meesterschilderes Judith Leyster. En natuurlijk ook over de hype die de herontdekking van zijn werk in de tweede helft van de negentiende eeuw veroorzaakte.

DIE ÜBERRASCHUNG

Museum No Hero in Delden toont tot en met 7 april 2024 de collectie Oost-Duitse kunst van verzamelaar en museumoprichter Geert Steinmeijer. Met de titel “Die Überraschung” worden er bij de bezoekers verwachtingen gewekt en dat is juist de bedoeling. Zestig werken van voor en na de Wende worden getoond en laten zien hoe verrassend en veelzijdig de schilderijen van de in de DDR opgeleide kunstenaars zijn. Het is kleurrijk en overwegend figuratief werk waarin de invloed te zien is van het kubisme, het expressionisme en het realisme. Bovenal tonen de schilderijen vakmanschap en betrokkenheid van de kunstenaars bij hun onderwerp.

De Wende heeft deze kunstenaars niet gebracht wat zij hoopten. Er is weinig waardering voor hun werk en hun belaste verleden wordt hen nog vaak persoonlijk aangerekend. Door het wegvallen van de oude kaders en de afwezigheid van een gezamenlijk toekomstperspectief wordt het doorzettingsvermogen van de voormalige Oost-Duitse kunstenaars danig beproefd. Dat maakt een bezoek aan de tentoonstelling nóg indrukwekkender. Het college garandeert een goede inhoudelijke voorbereiding.

IMPRESSIONISME VAN HET NOORDEN

Het Singer Museum in Laren heeft weer een prachtige tentoonstelling in huis. Tot en met 5 mei 2024 is de tentoonstelling “Frisse wind. Impressionisme van het noorden” te zien. Er worden schilderijen getoond van Duitse, Deense en Nederlandse impressionisten. Nadat het impressionisme in Frankrijk ontstaan was in de laatste decennia van de negentiende eeuw, verspreidde het zich naar andere landen.

Het mooie daarvan is, dat de stroming in ieder land er anders uitziet omdat landen nu eenmaal hun eigen specifieke kenmerken hebben. Het licht, de lucht en het landschap zijn belangrijke onderwerpen in het impressionisme en verschillen per land en regio. Voor de verspreiding en verbinding zijn kunstenaarsdorpen en reislustige kunstenaars verantwoordelijk. Laren, Worpswede en Skagen zijn van belang als broedplaatsen. De veelzijdige kunstenaars Max Liebermann, Jan Toorop en Peder Severin Krøyer droegen zorg voor de contacten tussen de diverse locaties waar kunstenaars werkzaam waren. In een oogstrelend college wordt dit alles uiteen gezet.

ALPHONSE MUCHA

Museum Lalique in Doesburg heeft een mooie tentoonstelling in huis met de titel “Mucha & Tijdgenoten” die nog tot en met 30 juni 2024 te zien is. Zwierige lijnen, uitwaaierende haren, wervelende japonnen en mooie vrouwengezichten omlijst met bloemen: zie daar de stijl van Alphonse Mucha (1860-1939). Hij werd er wereldberoemd mee en dat begon in Parijs toen steractrice Sarah Bernhardt hem vroeg affiches te maken voor haar toneelvoorstellingen.

“Le style Mucha” was een feit en vanaf dat moment kreeg hij de meest uiteenlopende opdrachten. Mucha’s elegante dames stapten moeiteloos in de juiste rol voor het gewenste doel. Als geen ander wist Mucha het decoratieve aspect van Art Nouveau tot grote hoogte te voeren.

Mucha koesterde ook een droom en dat was de weergave in beeld van de geschiedenis van de Slavische volken in Europa. Hij was van Tsjechische afkomst en in 1912 begon hij aan zijn project dat in 1926 voltooid werd met als resultaat twintig monumentale schilderijen waarin de lotgevallen van de Slavische volken verbeeld werden. In Praag werden ze in 1928 tentoongesteld waarna Mucha de schilderijen cadeau deed aan de stad. Dit en meer over de veelzijdige Alphonse Mucha in het vierde college.

JAMES ENSOR

Het jaar 2024 is een Ensorjaar. Omdat James Ensor (1860-1949) 75 jaar geleden is overleden worden er in Oostende, Antwerpen en Brussel diverse tentoonstellingen aan hem gewijd. Ensor werd geboren in Oostende als zoon van een Britse vader en een Belgische moeder. Zijn jeugd was niet zonder problemen en dat tekende hem als mens en als kunstenaar. Zijn opleidingen eindigden alle vroegtijdig en in onmin met docenten. Vanaf 1880 vestigde hij zich als schilder in Oostende op de zolder van zijn ouderlijk huis. Zijn onderwerpen ontleende hij aan zijn omgeving en de lotgevallen van zijn familie. De acceptatie van zijn werk verliep moeizaam en dat veroorzaakte veel frustratie bij Ensor, wat vervolgens weer in zijn schilderijen terug te zien was.

En dat maakt Ensor tot een bijzondere kunstenaar. Hij beet flink van zich af en liet onverbloemd zien wat hij vond van zijn criticasters en anderen die hem dwars zaten. In zijn werk nam dat scherpe vormen aan waarmee hij weer veel kritiek genereerde. Toch verwierf hij zijn plek en werd zijn talent onderkent en kwam de welverdiende waardering. Het toppunt daarvan was zijn verheffing in de adelstand. Er is veel te vertellen en te tonen over deze eigenzinnige en bijzondere kunstenaar en dat gaat dan ook gebeuren.